Ogrody społeczne – utopia i praktyka
Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z wynikami badań przeprowadzonych przez badaczki z Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW oraz Instytutu Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego. Badanie dotyczyło tego jak w praktyce realizowana jest idea ogrodów społecznościowych.
Skład zespołu:
– dr hab. D. Rancew-Sikora (Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Gdański)
– dr hab. Anna Horolets (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Warszawskie)
– dr Joanna Krukowska (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Warszawskie)
“Założenia ogrodów społecznościowych stanowią odpowiedź na wezwanie dążenia do zrównoważonego rozwoju, stworzenia bardziej inkluzywnej i demokratycznej sfery publicznej oraz docenienia wartości pracy fizycznej.
W artykule wykorzystujemy koncepcję różnych rodzajów pracy Hanny Arendt do tego, aby sprawdzić, na ile w praktyce spełniane są ideały przyświecające tworzeniu ogrodów społecznościowych. Wprowadzamy też procesualną kategorię “slippage” (ześliźnięcia), aby pokazać jak w praktyce dochodzi do stopniowego odchodzenia od ideałów definiujących ogrody społecznościowe. Analiza empiryczna oparta jest na wypowiedziach osób organizujących takie ogrody w Polsce i obserwacjach praktyk pracy w 12 wybranych ogrodach.
Nasze wyniki pokazują, jakie przeszkody napotykają aktywiści na drodze do spełniania ideałów demokratycznego uczestnictwa, otwartej przestrzeni publicznej, przezwyciężania tradycyjnych hierarchii i podziałów pracy, a także bazowania na procesach ekologicznych i sprawczości roślin w ogrodzie. Jedną z tych przeszkód jest niedoszacowanie pracy reprodukcyjnej (pielenia, podlewania, doglądania) potrzebnej, by ogród prosperował. Inną jest odsunięcie obowiązków ogrodniczych na dalszy plan i niskie ich wartościowanie w całości projektu (w porównaniu np. z wydarzeniami). Przeszkodą jest także nadmierne “zawłaszczenie” niektórych ogrodów przez tych, którzy inwestują w nie najwięcej pracy, co sprawia, że przestają one być otwarte na nowe osoby.
Nasze badania stanowią wkład do szerszej debaty na temat szans osiągania zrównoważonego rozwoju przy wykorzystaniu procesów demokratycznych.”
Link do całości artykułu: Rancew-Sikora, D., Horolets, A., & Krukowska, J. (2025). Slippery pathways to socio-ecological utopias of community gardening: examples from Poland. Environmental Sociology, Online first: https://doi.org/10.1080/23251042.2025.2500103
We wrześniu b.r. zespoł będzie prowadzić wspólne badania w Lublanie w ramach międzynarodowego projektu, który realizowanego w IEiAK UW dt. tego, jak neutralność klimatyczna interpretowana jest przez różnych aktorów w mieście. Może opowiedzenie o tym projekcie poprzez konkretne wydarzenie będzie bardziej odpowiednim materiałem na stronę.
Pozostałe publikacje:
Fot. Anna Horolets